Πεζοπορία σε δύσκολες συνθήκες
Όπως έχουμε πει πολλές φορές, η πεζοπορία είναι μια συναρπαστική δραστηριότητα. Ωστόσο πριν «πάρεις» τα βουνά θα πρέπει να εκτιμήσεις τις συνθήκες της δραστηριότητας και να προετοιμαστείς κατάλληλα εσύ και η ομάδα.
Μια περιήγηση στο βουνό μπορεί να είναι μια ευχάριστη εμπειρία για έναν καλά προετοιμασμένο πεζοπόρο, ενώ για κάποιον άλλο μπορεί να αποβεί δυσάρεστη. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογία, καθώς κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί κάθε μέλος της ομάδας να κάνει τη προσωπική του υπέρβαση.
Ο βαθμός δυσκολίας μίας διαδρομής εξαρτάται από την αξιολόγηση πέντε βασικών κριτηρίων.
- Έδαφος : Μια διαδρομή μπορεί να περιλαμβάνει σάρες, τεχνικά περάσματα, λάσπες, βράχια κ.α. Διαδρομές σε καλά πατημένα μονοπάτια κατατάσσονται στις εύκολες, ενώ αυτές που περιλαμβάνουν τμήματα χωρίς μονοπάτι ή σε δύσκολο πετρώδες έδαφος χαρακτηρίζονται ως δύσκολες.
- Υψομετρική διαφορά : Η θετική υψομετρική διαφορά παίζει σημαντικό ρόλο για τη δυσκολία μιας διαδρομής. Διαδρομές με μεγάλη υψομετρική ανάβαση έχουν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας.
- Απόσταση : Η συνολική απόσταση είναι επίσης ένας κρίσιμος παράγοντας για το βαθμό δυσκολίας μίας διαδρομής.
- Ειδικός εξοπλισμός : Οι πιο απλές διαδρομές μπορούν να ολοκληρωθούν με ελάχιστο εξοπλισμό. Ωστόσο, μια ιδιαίτερη διαδρομή μπορεί να χρειάζεται ειδικό εξοπλισμό, η χρήση του οποίου αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας, καθώς προϋποθέτει ειδική εκπαίδευση και προετοιμασία.
- Καιρικές συνθήκες : Στη βιβλιογραφία μπορείς να αναζητήσεις πληροφορίες για το βαθμό δυσκολίας μίας διαδρομής. Ο βαθμός αυτός ωστόσο βασίζεται στην υπόθεση ότι κατά τη διάρκεια της εξόρμησης θα επικρατούν λογικές καιρικές συνθήκες. Πρέπει όμως πάντα να έχεις στο μυαλό σου ότι οι καιρικές συνθήκες στο βουνό είναι αστάθμητος παράγοντας, ο οποίος μπορεί να αυξήσει σημαντικά τους κινδύνους.
Ο καιρός στο βουνό
Όταν αναφερόμαστε στον καιρό στο βουνό, εννοούμε τον άνεμο, την υγρασία, το υπολειπόμενο φως, την ορατότητα λόγω νέφους ή ομίχλης, καθώς και όλα τα παραπάνω συνδυαστικά. Είναι εντελώς διαφορετική για παράδειγμα μια βροχή με ελάχιστη ένταση ανέμου, από μια βροχή με δυνατό άνεμο και ακόμα πιο διαφορετική, αν είμαστε και στο σκοτάδι.
Ο καιρός, ο προηγούμενος, ο παρών και ο επόμενος, έχει άμεση σχέση με την τρέχουσα κατάσταση του εδάφους και με την εξέλιξη της στη διάρκεια της δραστηριότητας. Μία δυνατή βροχή μπορεί να καταστήσει δύσκολο ή επικίνδυνο να διασχίσεις ρέματα και ρυάκια. Μία καταιγίδα με κεραυνούς μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την ομάδα, ιδίως σε μεγάλο υψόμετρο. Οι δυνατοί άνεμοι στις κορυφογραμμές και σε αλπικό πεδίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι και μάλιστα είναι διαφορετική η δυσκολία αν ο άνεμος σε χτυπάει από πίσω, από μπροστά ή από το πλάι.
Στη μελέτη του καιρού περιλαμβάνουμε και τις ώρες ανατολής και δύσης του ηλίου. Στο δικό μας γεωγραφικό πλάτος, το σκοτάδι πέφτει περίπου μισή ώρα μετά τη δύση του ηλίου και το φως έρχεται περίπου μισή ώρα πριν από την ανατολή. Ακόμα και με τους καλύτερους φακούς, αν το μονοπάτι δεν έχει κατάλληλη σήμανση, τη νύχτα υπάρχει πρόβλημα. Τα περισσότερα μονοπάτια δεν έχουν σήμανση κατάλληλη για νύχτα ή για χιόνι. Και αν έχουν, μπορεί λίγο μετά να αλλάζει ή να αραιώνει ή να έχει καταστραφεί ή να διακόπτεται. Όλα αυτά είναι θέματα, τα οποία με ένα φακό στο σκοτάδι, πάνω σε ένα άγριο βουνό, μπορούν να αποτελέσουν εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις.
Η ομίχλη στο μονοπάτι, ακόμη και την ημέρα, μπορεί να κρύψει κρίσιμες διακλαδώσεις και να καλύψει πιθανές παγίδες. Η ομίχλη σε πυκνό δάσος απαιτεί αυξημένες δεξιότητες προσανατολισμού και ανάγνωσης χάρτη, ενώ όταν βαδίζουμε σε δρόμο εγκυμονεί κινδύνους έκθεσης στην κίνηση των αυτοκινήτων και πρέπει απαραιτήτως να φροντίσουμε τουλάχιστον εμείς να είμαστε ορατοί, με δυνατό φακό και άλλα μέσα.
Το περπάτημα σε μονοπάτι με χιονοκάλυψη είναι δύσκολο, ιδίως όταν το χιόνι έχει βάθος μεγαλύτερο από 30 εκατοστά. Η κόπωση είναι μεγαλύτερη, υπάρχουν συνεχείς παγίδες και στην περίπτωση ελλιπούς ή ακατάλληλου εξοπλισμού, τα προβλήματα αυξάνονται. Δυσκολίες υπάρχουν και στο πατημένο χιόνι και στο απάτητο. Σπάνια το χιόνι είναι ομοιογενώς συνεκτικό ή συμπιεσμένο, χωρίς να εκτίθεται σε θερμοκρασίες που εναλλάσσονται από τους μηδέν ως τους μείον 4 βαθμούς Κελσίου. Ορισμένες διαδρομές με χιόνι ή με πάγο μπορεί να γίνουν αδιάβατες.
Στην ορειβασία και στην ορεινή πεζοπορία, η κατάβαση χωρίς τεχνικά μέσα είναι πιο δύσκολη από την ανάβαση. Μια διαδρομή, θα πρέπει να τη μελετάς διαφορετικά σαν ανάβαση και διαφορετικά σαν κατάβαση, λαμβάνοντας και εδώ υπόψη το έδαφος και την κατάσταση του, τον καιρό πριν, κατά και μετά την εξόρμηση, καθώς και την ορατότητα.
Όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα, είναι οι αιτίες που το ίδιο βουνό είναι εντελώς διαφορετικό όταν είναι χειμερινό και όταν είναι θερινό. Ο πεζοπόρος που γνωρίζει πολύ καλά ένα βουνό ή μια διαδρομή το καλοκαίρι, στη χειμερινή του εκδοχή θα πρέπει να το γνωρίσει και πάλι από την αρχή.