Οδοιπορικό σχεδιάγραμμα
Η απεικόνιση στο χαρτί μιας διαδρομής υπό κλίμακα γίνεται με το οδοιπορικό σχεδιάγραμμα. Με το οδοιπορικό σχεδιάγραμμα μπορούμε:
- Να απεικονίζουμε μία σύντομη πορεία σ’ ένα φύλλο χαρτί.
- Να μπορούμε να “διαβάσουμε” την πορεία; αυτή με βάση το σχεδιάγραμμα, όταν βρισκόμαστε μακριά από την περιοχή που αναπαριστά.
Τα στάδια της εργασίας που θα πρέπει να κάνεις για να ετοιμάσεις ένα οδοιπορικό σχεδιάγραμμα είναι:
- Σκοπεύσεις (αζιμούθια)
- Μετρήσεις αποστάσεων
- Επιλογή της κατάλληλης κλίμακας
- Αποτύπωση σε χαρτί.
Σκοπεύσεις και μετρήσεις αποστάσεων
Ξεκινώντας από το σημείο εκκίνησης, σκόπευσε με την πυξίδα μέχρι το επόμενο σημείο της διαδρομής, εκεί όπου η πορεία αλλάζει κατεύθυνση. Σημείωσε το αζιμούθιο σε έναν πρόχειρο πίνακα, ξεκινώντας από το κάτω μέρος του και συνέχισε προς τα πάνω. Μέτρησε σε βήματα την απόσταση μέχρι το σημείο που σκόπευσες και σημείωσε την στον πίνακα. Αν είστε ομάδα, καλό είναι το ίδιο μέλος της ομάδας να είναι αυτό που κάνει όλες τις μετρήσεις και ειδικά τα βήματα, για να έχουν όλα το ίδιο μήκος.
Σημείωσε στον πίνακα διάφορα μόνιμα χαρακτηριστικά που βλέπεις αριστερά και δεξιά της διαδρομής, όπως είδη δένδρων, καλλιέργειες, κτίσματα, κτίρια, βλάστηση, αγωγούς, νερά, στύλους κ.α.
Την ίδια ακριβώς διαδικασία επαναλαμβάνεις από σημείο σε σημείο, μέχρι το τέλος της διαδρομής. Συνοπτικά, ο πίνακας σου θα έχει στήλες:
- Σημείο
- Αζιμούθιο
- Απόσταση σε βήματα
- Παρατηρήσεις αριστερά
- Παρατηρήσεις δεξιά
- Γενικές παρατηρήσεις
Όταν τελειώσεις και έχεις σημειώσει στον πίνακα σου κομμάτι – κομμάτι τη διαδρομή μέχρι το τέλος, με τα αζιμούθια, τις αποστάσεις σε βήματα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κάθε άλλη παρατήρηση, τότε είσαι έτοιμος να αποτυπώσεις το οδοιπορικό σχεδιάγραμμα.
Θα θυμάσαι ασφαλώς ότι το αζιμούθιο είναι η δεξιόστροφη γωνία από το Βορρά μέχρι το σημείο που σκοπεύεις με την πυξίδα σου και ότι τις μετρήσεις των αποστάσεων που έκανες με τα βήματά σου, θα πρέπει να τις μετατρέψεις σε μέτρα. Ένας συνηθισμένος τρόπος για να μετατρέψεις τα βήματα σε μέτρα είναι ο τύπος:
Μέτρα = Βήματα X 2/3
ή
Μέτρα = Βήματα x 3/4
ανάλογα με το μήκος του βήματος σου. Πρόσθεσε δίπλα στη στήλη με τα Βήματα μία άλλη στήλη με τις αποστάσεις σε Μέτρα.
Τώρα μπορείς να έχεις τον τελικό πίνακα, που θα αναφέρει τις Αποστάσεις σε μέτρα.
Επιλογή κλίμακας και αποτύπωση σε χαρτί
Αρχικά, θα πρέπει να υπολογίσεις και να αποφασίσεις ποια κλίμακα θα χρησιμοποιήσεις, ώστε το χαρτί σου να φτάσει για το σύνολο της διαδρομής. Θυμήσου ότι η κλίμακα είναι ο λόγος της ομοιότητας του απεικονιζόμενου σχήματος στο χαρτί προς το πραγματικό (φυσικό) μέγεθος του. Δηλαδή το πόσες φορές μικρότερο είναι ένα μήκος στο σχεδιάγραμμα μας από το αντίστοιχο στο πραγματικό έδαφος.
Μία κλασική μέθοδος για την επιλογή της κλίμακας είναι να προσθέσεις όλα τα μέτρα της πορείας, να τα πολλαπλασιάσεις με 100 για να τα μετατρέψεις σε εκατοστά και να διαιρέσεις με το μεγάλο μήκος του χαρτιού επίσης σε εκατοστά. Ένα φύλλο χαρτιού Α4 έχει μέγεθος 21 x 29,8 εκατοστά, άρα διαιρείς με το 30. Στρογγυλοποιείς το πηλίκο της διαίρεσης και βρίσκεις την κλίμακα. Πρακτικά για μια πορεία περίπου 1,5 χιλιομέτρου μπορείς να ξεκινήσεις με κλίμακα 1:5.000.
Θυμήσου ότι όταν λέμε ότι το σχεδιάγραμμα μας είναι π.χ. κλίμακας 1:1.000 (ένα προς χίλια) εννοούμε ότι:
- 1 μέτρο στο χαρτί παριστάνει 1.000 μέτρα πραγματικού εδάφους
- 1 εκατοστό στο χαρτί παριστάνει 1.000 εκατοστά, δηλαδή 10 μέτρα εδάφους
- 1 χιλιοστό στο χαρτί παριστάνει 1.000 χιλιοστά, δηλαδή 1 μέτρο εδάφους
Αφού επιλέξεις την κατάλληλη κλίμακα, θα χρειαστείς ένα φύλλο χαρτί, κατά προτίμηση μιλιμετρέ, μοιρογνωμόνιο, γραφική ύλη και τον πίνακα με τις μετρήσεις σου, ώστε να ξεκινήσεις την αποτύπωση. Θεωρούμε ότι ο Βορράς είναι στο πάνω μέρος του χαρτιού και ότι όλες οι κατακόρυφες γραμμές στο χαρτί είναι στη διεύθυνση Βορρά – Νότου.
Ξεκινώντας, βάλε στο κατάλληλο σημείο του χαρτιού ένα σημείο που θα είναι το σημείο εκκίνησης. Βάλε το κέντρο του μοιρογνωμονίου πάνω στο σημείο αυτό, έτσι ώστε οι 0 μοίρες να είναι προς τα πάνω δηλαδή στο βορρά. Μετά, με ένα μολύβι βάλε μια κουκίδα στη διεύθυνση του πρώτου αζιμούθιου.
Υπολόγισε την υπό κλίμακα απόσταση με την οποία θα αποτυπώσεις στο χαρτί την απόσταση του σημείου β από το σημείο α. Τοποθέτησε το υποδεκάμετρο στα δύο σημεία α και β, μέτρησε την απόσταση που υπολόγισες υπό κλίμακα σε εκατοστά και τράβηξε μία γραμμή, σύμφωνα με την απόσταση αυτή. Σημείωσε με μία κουκίδα το σημείο β.
Συνέχισε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, από το σημείο β στο σημείο γ και εφάρμοσε την ίδια διαδικασία, μέχρι να ολοκληρώσεις τον χάρτη.
Αφού τελειώσεις όλη τη διαδρομή, τοποθέτησε τα τοπογραφικά σημεία αριστερά και δεξιά της διαδρομής.
Τέλος, πρόσθεσε το Υπόμνημα του σχεδιαγράμματος σου με τα σύμβολα που χρησιμοποίησες, την ένδειξη του Βορρά και σημείωσε ημερομηνία, όνομα, κλίμακα, τα στοιχεία της διαδρομής (θέση, εκκίνηση, τερματισμός κ.α.).