Ισοϋψείς καμπύλες και ισοδιάσταση
Κοιτώντας με προσοχή ένα χάρτη, θα δεις κάποιες καμπύλες (συνήθως αλλά όχι πάντα έχουν καφέ χρώμα) οι οποίες λέγονται ισοϋψείς καμπύλες.
Αυτό που παριστάνουν οι ισοϋψείς καμπύλες είναι εύκολο να το καταλάβεις από το επόμενο παράδειγμα. Πάρε μια μεγάλη πατάτα και κόψε την στη μέση κατά μήκος. Ύστερα κόψε προσεκτικά με το μαχαίρι, το ένα από τα δύο κομμάτια της πατάτας, σε φέτες παράλληλες με την αρχική τομή. Πρόσεξε όλες οι φέτες να έχουν το ίδιο ακριβώς πάχος.`
Πάρε τώρα ένα χαρτί και σχεδίασε το περίγραμμα της κάθε φέτας, το ένα μέσα στο άλλο, όπως θα το έβλεπες αν το κοιτούσες από πάνω, χρησιμοποιώντας κάθε φέτα με τη σειρά, από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη. Έχεις τώρα απεικονίσει την πατάτα σαν «ένα βουνό» στο επίπεδο χαρτί σου. Τα περιγράμματα κάθε φέτας είναι οι ισοϋψείς καμπύλες του βουνού αυτού.
Οι ισοϋψείς καμπύλες είναι από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά ενός χάρτη, γιατί μας δίνουν πληροφορίες για το ανάγλυφο της περιοχής, κάτι πολύ σημαντικό για μια εκδρομή με πεζοπορία. Κάθε ισοϋψής καμπύλη αντιπροσωπεύει τα σημεία της περιοχής που βρίσκονται στο ίδιο υψόμετρο. Έτσι, μπορούμε να φανταστούμε το χάρτη σε 3 διαστάσεις, να εντοπίσουμε τις κορυφές, τις απότομες αναβάσεις, τις κοιλάδες και γενικά όλο το ανάγλυφο της περιοχής. Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική πληροφορία για την προετοιμασία μιας εκδρομής, όταν θέλεις να καταλάβεις τις κλίσεις και να υπολογίσεις τη δυσκολία και το χρόνο της πορείας.
Στην παραπάνω εικόνα φαίνονται οι ισοϋψείς καμπύλες μίας περιοχής. Παρατήρησε ότι οι ισοϋψείς στα 400, 500, 600 και 700 μέτρα υψόμετρο είναι σχεδιασμένες με λίγο πιο παχιά γραμμή και είναι ανά 100 μέτρα. Οι παχύτερες καμπύλες ονομάζονται κύριες ισοϋψείς. Οι ενδιάμεσες ισοϋψείς είναι σχεδιασμένες με πιο λεπτή γραμμή και είναι ανά 20 μέτρα. Οι λεπτότερες αυτές γραμμές είναι οι δευτερεύουσες ισοϋψείς. Γενικότερα, στους πεζοπορικούς χάρτες, συνήθως έχουμε κατά σειρά 4 δευτερεύουσες ισοϋψείς και μια κύρια.
Η ισοδιάσταση
Η σταθερή υψομετρική διαφορά ανάμεσα σε δύο διαδοχικές ισοϋψείς καμπύλες λέγεται ισοδιάσταση. Στο προηγούμενο παράδειγμα, η ισοδιάσταση είναι 20 μέτρα και επομένως μεταξύ δύο διαδοχικών κύριων ισοϋψών, η υψομετρική διαφορά είναι 100 μέτρα. Σε κάθε χάρτη, η ισοδιάσταση γράφεται κάτω από τη γραφική κλίμακα.
Πως οι ισοϋψείς μας αποκαλύπτουν το ανάγλυφο
Οι ισοϋψείς καμπύλες αποκαλύπτουν σημαντικές πληροφορίες για το ανάγλυφο του εδάφους, αφού σου δείχνουν τις κοιλάδες, τις ανηφόρες, τους λόφους, τα οροπέδια, τους γκρεμούς κ.α. Επιπλέον, μπορούν να σου δείξουν το πόσο απότομη είναι μια ανηφόρα ή ένα μονοπάτι που κατεβαίνει στη θάλασσα ή ελίσσεται πάνω στο βουνό.
Εκεί όπου οι καμπύλες πλησιάζουν η μία την άλλη, η κλίση του εδάφους γίνεται απότομη και όταν είναι τόσο κοντά που σχεδόν ακουμπούν η μία πάνω στην άλλη, τότε στο σημείο αυτό υπάρχει γκρεμός ή πολύ απότομη χαράδρα. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει εκεί όπου οι αποστάσεις μεταξύ των ισοϋψών καμπυλών είναι μεγάλες. Εκεί, η κλίση του εδάφους είναι ομαλή και η πρόσβαση εύκολη.
Κλειστές και ομόκεντρες ισοϋψείς υποδηλώνουν κορυφή. Όταν οι καμπύλες είναι κοντά η μία στην άλλη προς την κορυφή, τότε η κορυφή είναι μυτερή. Όταν είναι αραιές, τότε είναι επίπεδη.
Ισοϋψείς καμπύλες που περνούν από ρέματα ή χαράδρες ενώνονται σε σχήμα V. Η μύτη του V δείχνει τον σχηματισμό της χαράδρας ή του ρέματος. Τα ρέματα υποδηλώνονται συνήθως με μπλε διακεκομμένη γραμμή.
Μερικές φορές οι καμπύλες περικλείουν δύο κορυφές που βρίσκονται πολύ κοντά η μία στην άλλη. Το χαμηλό τμήμα ανάμεσα τους ονομάζεται αυχένας ή διάσελο.
Αν καταλάβουμε καλά τις ισοϋψείς καμπύλες, μπορούμε να διαβάσουμε τον χάρτη και να τον φανταστούμε πλέον σε τρεις διαστάσεις. Έτσι, αποκτάμε μια πολύ καλή εικόνα της περιοχής και μπορούμε να υπολογίσουμε με σχετική ακρίβεια την πεζοπορία μας, κάτι που είναι καθοριστικό για τη σωστή προετοιμασία της εξόρμησης μας.
Μετά από όλα τα παραπάνω, αξίζει να παρατηρήσουμε ότι οι αποστάσεις του χάρτη δεν ανταποκρίνονται στις κεκλιμένες αποστάσεις του εδάφους. Κι αυτό διότι η απόσταση πάνω στο χάρτη, είναι στην πραγματικότητα η «προβολή» της πραγματικής απόστασης στο οριζόντιο επίπεδο. Η πραγματική απόσταση, όταν έχουμε κλίση, είναι πάντα λίγο μεγαλύτερη.
